Jeśli miałabym wybrać dobry kryminał – zarówno na zimowe wieczory w domu, jak i letnie eskapady – na pewno zdecydowałabym się na coś z ciepłym „klimatem”. Modne od jakiegoś czasu kryminały skandynawskie są dla mnie zbyt zimne, amerykańskie z kolei zbyt krwawe i oderwane od rzeczywistości. W dodatku kwestia odżywiania sprowadza się w nich zazwyczaj do napojów oraz szybkich, mało apetycznych i niezbyt zdrowych przekąsek. Natomiast powieści osadzone we Włoszech, także te z dreszczykiem, zazwyczaj pełne są pysznych, regionalnych specjałów. Jeśli bohaterowie jedzą lub choćby rozmyślają o posiłku, stają się dla czytelnika prawdziwsi, nie są już tylko wytworami pisarskiej fantazji. A wtedy cała książka nabiera zupełnie innego smaku.

Jakiś czas temu pisałam o stworzonym przez Donnę Leon bohaterze, komisarzu Guido Brunettim, który dba o bezpieczeństwo w Wenecji, a przy tym jest wielkim smakoszem włoskiej kuchni. Jego kolega po fachu, wymyślony przez Andrea Camilleriego Salvo Montalbano, pracuje w Vigacie, fikcyjnym sycylijskim miasteczku, w którym czas płynie leniwie, nikomu nigdzie się nie spieszy, a jedzenie jest proste i wyśmienite. On również celebruje posiłki i lubuje się w kuchni regionalnej. To właśnie powieści i opowiadania o komisarzu przyniosły Camilleriemu sławę. Pierwszy tom ukazał się w 1994 r., a dziś cykl liczy sobie ponad trzydzieści pozycji. Dotychczas w polskim przekładzie ukazało się ich kilkanaście, w tym dwa zbiory opowiadań.

(...)

Książka składa się z dwudziestu kryminalnych miniatur, które można czytać w dowolnej kolejności. Autor przedstawia w nich codzienność małego sycylijskiego miasteczka, słonecznego i leniwego. Nikomu się tu nie spieszy, nawet funkcjonariuszom rozwiązującym kryminalne zagadki. Na początku fabuła opowiadań wydała mi się zbyt prosta i przewidywalna. Czegoś brakowało – wyraźniejszych emocji, zaangażowania, intrygi. Ale po kilku pierwszych tekstach zaczęłam doceniać ten niespieszny, lekki klimat. Camilleri stworzył kryminalne opowieści, które nie straszą i nie epatują okrucieństwem, lecz skłaniają do przemyśleń, m.in. nad moralnymi wyborami ludzi, nieprzewidywalnością losu. Nie ma tu krwawych opisów zbrodni, nagłych zwrotów akcji, pościgów, strzelanin ani długiego zastanawiania się nad każdą sprawą. Nie zawsze są ofiary śmiertelne, a jeśli nawet, autor oszczędza czytelnikowi przykrych szczegółów.

(...)

Zamieszczone na samym końcu tego zbioru „Pomarańczki komisarza Montalbano” to zdecydowanie najbardziej smakowite opowiadanie Camilleriego. Zbliża się noc sylwestrowa. Komisarz posprzeczał się ze swoją ukochaną, Livią, i zamierza przywitać Nowy Rok samotnie. Wszyscy wyczuwają, co się stało i po kolei zapraszają go do siebie. Jednak Salvo Montalbano odmawia, ponieważ żadna z propozycji nie wydaje mu się atrakcyjna. Wraca do swojego domku nad morzem i w kuchni znajduje karteczkę od gosposi Adeliny, która zaprasza go do siebie. Na zachętę informuje, że przyrządzi pomarańczki: „O Boże, pomarańczki Adeliny! Jadł je tylko raz, ale ich wspomnienie zakodowało się z pewnością w jego DNA i stało się genetycznym dziedzictwem”. Montalbano już wie, gdzie spędzi Sylwestra. I zrobi wszystko, a będzie musiał się trochę napracować, by kolacja się odbyła. Nie znajdziecie tu dokładnej receptury na pomarańczki, ale opis jest na tyle szczegółowy, że potrawę można odtworzyć we własnej kuchni. Trzeba tylko zarezerwować sobie na to dwa dni. A czym są owe pomarańczki? Tego nie zdradzę. Dodam jedynie, że nie chodzi o owoce ani żaden deser. Sama z chęcią wprosiłabym się na tę kolację do Adeliny...

Język opowiadań Camilleriego jest bardzo specyficzny, taki poprawny, z uprzejmościami, tytułowaniem, podawaniem imion i nazwisk. Ale zdarzają się również chwile, w których komisarzowi wymyka się z ust drobny wulgaryzm... Niekiedy wydawało mi się niemożliwe, by ludzie tak się do siebie zwracali, by tak ładnie się wysławiali. I to niemal wszyscy. Pomyślałam, że to świat nierealny i, mimo popełnianych na kartach książki zbrodni, zbyt „grzeczny”. Jednak w miarę lektury polubiłam ten świat, z jego wyjątkowym klimatem. I polubiłam sympatycznego komisarza, choć zapewne kazałby mi milczeć, ku mojemu niezadowoleniu, gdybyśmy spotkali się przy stole. „Pomarańczki komisarza Montalbano” to idealna lektura do „podczytywania” w wolnej chwili. Nie tylko dla wielbicieli kryminałów i włoskiej kuchni.

Całą recenzję można przeczytac na blogu kulinarnaczytelnia.pl